Aiskhilos

Sinemada “başarı” hikayelerine alışınca; başarısız Frances bizi şaşkına uğratıyor galiba!!! Ama diğer yandan karamsarlığını yitirmeyen, “ben ne bahtsızım, kadersizim” edebiyatı yapmayan, dostluğun ve en çaresiz dönemlerdeki sıcacık paylaşımların değerini bilen bir Frances bizi cezbediyor, gönlümüze giriyor, bize ayna oluyor.

Sadece İran sineması ve çevrildiği 90’lı yılların değil; sinema tarihinin önemli filmlerinden biri olduğunu söyleyebiliriz. Filmde hemen herkesin kendisini oynamasına karşın bir belgesel değil. Dolandırıcılıkla suçlanan adamın, bu davranışı sinema tutkusuyla yaptığını film boyunca ifade etmesine karşın tek başına sinema tutkusu filmi de değil. “Dolandırıcı” Sabzian’ın işsizlikten, parasızlıktan, itibar görme arzusundan ve tabi ki sinema sevdasından bu yola girmesi ve giderek kendisini bu role kaptırması; sadece mahkeme heyeti ve davacıları değil, biz izleyenleri de suç, ceza, adalet, merhamet, vicdan kavramlarının damarlarında dolaştırıyor, sadece izleyen olmanın ötesine geçiriyor. Filmin sonunda sahte ve gerçek yönetmenin buluşması ve motorsiklet yolculuğu unutulacak cinsten değil.

Britanya Film Enstitüsü tarafından 90’ların en iyi 50 filmi arasında gösterilmesi abartılı olsa da, ele aldığı milenyum kaosunu aktarmada başarılı bir film. Çekildiği yıldan sadece beş yıl sonraki hali yansıtıyor diye bilim kurgu olmaz elbette ancak gelecekte bir dünya halini vereyim derken, 2,5 saatlik filmi iyi polis-kötü polise hapsetmesi de bence filmi kült olmaktan çıkarıyor.

Modern dünyada işkenceyi ABD’liler geliştirdi, metodlaştırdı ve işbirliği içindeki devletlere yaydı. 12 Eylül’de CIA işkence yöntemleri ülkemizde uygulandı örneğin. Kendi pisliklerini kendi iç çelişkileri içinde kapamanın, örtbas etmenin en geçerli yöntemi, daha çok demokrat görünüp, sözümona özeleştiri içinde olup, bir de dünyaya demokrasi dersleri vermeleri herhalde. Film bunu güzel anlatıyor, ancak ABD’nin demokrasi ülkesi olduğu fikrini de beynimize zerk ediyor.

Kirlenmemiş ve kadim bir tarihten gelen köy, kabile yaşantısı, işin içine ABD’ye uyuşturucu ticareti girince törelerle harmanlanmış kültürel yaşamı alt-üst ediyor. Bizde de öyle değil mi? Aşiretler arası kan davalarının bir ucu ticari çıkarlara dayanmıyor mu? Sinema iyi ki var dedirten filmlerden.

“Cennet Sineması”ndan 10 yıl sonra gene “sıradan” bir efsanenin peşine düşmüş Tornatore. Biri, bir sinemanın makine dairesinden bizi sinemanın büyülü dünyasının içine soktu ve sinema pek çoğumuz için sansürlenen ne varsa, o oldu. Diğeri bir geminin içinden bizi müziğin büyülü dünyasına soktu ve müzik nota, söz ve bestenin ötesine geçti; her insanın, her kişiliğin, her hareketin ifadesine dönüştü.

Bazı filmler bittiğinde, izleyene karakter derinliğinin esas olduğu edebi bir romanı okumuş hissi verir. İster 80’lerin Fatih Pelle’si olsun, ister 2018’lerin Şanslı Per’i, Bille August filmlerinin pek çoğunda bu duygu hakim. Unutulmaz Filmler’e yakışan bir sinema eseri.

Zaman kavramını, gelip dayandığı aşk üzerinden ne güzel anlatmış. Üstelik eğlenceli bir film.

ABD’de bireysel haklar herşeyden üstündür diyerek ve kirli politik değerlerle dalgalarını geçerek keyifli bir romantik filmi önümüze süren Hollywood, diğer yandan kendisinden daha büyük olmadığını, geri kalanın sadece idareleri altındaki ülkeler olabileceğini, bu uğurda her gün binlerce insanın ölebileceğini, aç kalabileceğini, doğaya da sadece kendilerinin hükmedebileceğini beynimizin en derinine çaktırmadan fısıldıyor.

Steve McQueen sakin oyunculuğuyla filme başka bir hava veriyor. Diğer yandan, ne kadar Amerikan propagandası içerse de, Çinlileri ne kadar aşağılayıp hor görmeye çabalasalar da, büyük Çin devriminin üzerini örtmeyi bu filmle de becerememişler.

Steve McQueen, sinema tarihinin en iyi ve karizmatik oyuncularından; Ali MacGraw, daha güzeli var mı ki? Ve Sam Peckinpah, Atilla Dorsay’ın deyimiyle “Şiddetin Ozanı”… Bu üçlüden böylesi keyifli film çıkar.
Sam Peckinpah’dan Vahşi Belde filmi bu siteye çok yakışır.

Az zamanda çok iş yapmak diye buna derler. 🙂

Mesele mahkumun bir daha suç işleyip işlememesi değil, kendine ve hayata o atlar sayesinde nereden baktığı. Etkileyici bir film.

Şiddet insanın doğasında mı vardır, yoksa onu oluşturan toplumsal ve sınıfsal nedenler midir? Bir de üzerine Haneke’nin, “Bu çocukların Hitler’i iktidara getirdiğini düşünmenizi istedim.” yaklaşımını eklediğimizde gizem dolu bir film izlemenin ötesine götürüyor bizi.

Sadece İtalya’nın değil, Avrupa’daki toplumsal değişimlerin sancılı süreçlerinin bir yansıması Leopar filmi. Feodalizmden kapitalizme geçiş, filmde de sık sık yansıtıldığı gibi, iktidarın el değiştirdiği değil, iktidarın yön değiştirdiği bir değişim. Ve bu değişim sürecinde toprak sahipleri, krallık ve kilise ilişkisini sinemanın tüm olanaklarıyla, tüm çıplaklığıyla yansıtan harikulade bir film. Gene İtalya’da geçen ve aynı süreci başka bir sinema diliyle yansıtan Bertolicci’nin 1900 filminde, gene bir toprak ağası rolünde Burt Lanceaster’in oynamış olması hiç şaşırtıcı gelmiyor bana. Sanki ondan başkası olamayacakmışcasına oyunculuk resitali veriyor Lancaster.

Eğer altyazı sorununu giderirseniz izleme şansımız olur.

Belki önemsiz gibi görünen bir bilgi: Filmin 1:10:40’daki, yolda yanından geçtikleri kamyon ve içindekiler, Gazap Üzümleri filminden bir görüntüye gönderme. John Steinbeck’in romanından uyarlanma, John Ford tarafından yönetilen bu önemli film, banka soyup polis öldüren Bonnie ve Clyde’ın yoksul halk içinde neden bu kadar sevildiğinin toplumsal altyapısını da gösterir. Ancak Gazap Üzümleri, Amerika’da Büyük Buhran dönemindeki yoksullaşma ve ezilmeyi sınıfsal gerçekler üzerinden anlatır. Filmdeki görüntü, o harika filme güzel bir gönderme.

Herşey bir yana, sadece Nadir Sarıbacak’ın sıradışı oyunculuğu için bile izlenir.

Hugh Jackman böylesi filmler için yaratılmış sanki. Ulaşılmaz denileden vazgeçmemek ve başarma azmi…

Fellini sinemasını bilenler için ayrı bir zevk olsa da, arzularının peşinden gitmek isteyenler için de harika bir yolculuk…