Latif Tiftikçi

Film 1968’deki savaş karşıtı gösterilerin yargılanmasına odaklansa da, hiç abartısız ülkemizin Gezi Olayları’na dair bir film izlediğimi söyleyebilirim. Gösterilerin amacının nasıl çarpıtıldığını, katılanların nasıl suçlu ilan edildiklerini, yargılandıkları mahkemelerin nasıl politik bir yargılamaya dönüştürüldüğünü izlerken, yakın dönemde tanığı olduğumuz bir sürecin izlerini de görmemek mümkün değil.
Gösteriler ve gelişen olaylar bir belgesel kıvamında aktarılırken, filmin ağırlığı, ilgimizi bir an bile ekrandan ayırmayacak tiyatral bir anlatımlara sahip. Diğer yandan film bir oyuncu geçidi adeta. Ama özellikle Frank Langella’nın, hukuk siyasal iktidarın kuklasıdır dercesine bir yargıcı oynadığı rolde gösterdiği oyunculuk parmak ısırtıyor. Michael Keaton, eski Adalet Bakanı’nı oynadığı rolde şöyle bir görünse de filme damgasını vuruyor.
Bir avuç tekelin, sermaye gruplarının çıkarları uğruna insanları savaşların göbeğine iten iktidarlar olduğu sürece, böylesi hukuksuz yargılamaların da tanığı olacağız. Kimbilir Şikago Yedilisi’nden biri belki de…

Sinemada bazı karşılaşmalar vardır, unutulmaz. The Heat filminde Robert de Niro ile Al Pacino’nun karşılaşması belki en popüler örneklerden biridir. Giderek literatüre de girer sinema tarihinde böylesi sıradışı buluşmalar. Sırlar ve Yalanlar’da anne ile doğumundan bu yana görmediği kızının bir kafeteryada buluşup sohbetlerini de beynimize çakılan karşılaşmalardan biri olarak görüyorum. Sürekli depresyonda olan annenin ve duygularını belli etmemeye çalışan kızının birkaç dakikalık sade ve sahici diyaloğu, içine bir roman sığacak kadar duyguları barındırıyor. Ne duygu sömürüsü var, ne de kocaman cümlelerle süslenmiş. Ama gelip çakılıyor beynimize ve hayatımızın sıradanlığı içindeki bin türlü duygusal karmaşamızın adeta resmine dönüşüyor. Paylaşmakta güçlük çektiğimiz, yalanlarla ve üstümüze giydiğimiz maskelerle sakladığımız sırlarımız bize ancak hayatımızı yaşanır kılmaktan uzak tutan acılar bırakıyor. Filmin son cümlelerinden biri de sadece filmin değil hayatımızın anlamı gibi: “En iyisi doğruyu söylemek. Böylece kimse incinmez”.

Bırakalım ünlü olmayı, ya da ünü dünyayı sarmış bir oyuncu olmayı; her yaş aldığımızda bir önceki dönemimizin izleri kolay bırakmıyor bizi. Giderek çelişkimiz haline gelebiliyor gençlik dönemlerimizin duyguları, enerjisi. Hala gençliğimizdeki gibi olmak için çırpınmak yerine kendimizi olduğumuz gibi kabullenmek ve o dönemlerimizden kendimize kalanlarla duygusal hanemizi beslemek insani bir erdem olsa gerek. Juliette Binoche sakin oyunculuğuyla içimizdeki pek çok çelişkinin resmi olup çıkmış bu filmle.

Sinemada çocuk gözüyle Nazizmi anlatan pek çok film söz konusu. Volker Schlöndorff’un Teneke Trmpet, Elem Klimov’un Gel ve Gör, Mark Herman’ın Çizgili Pijamalı Çocuk, Roberto Benigni’nin Hayat Güzeldir gibi öne çıkan filmlerin içerisinde yer alabilecek güzellikte bir film Jojo Rabbit. Filmdeki çocuğun, bu konuda kült hale gelmiş Teneke Trmpet’teki çocuğa benzerliği ise güzel bir tesadüf gibi.

“Benden sonrası tufan” anlayışı; insanın doğasında olan değil, sistemlerle örülmüş beyinlerimizin ürettiği bir anlayış şekli. Filmde insanın sıkıştırıldığı cendereye bugünün insan nesli kendi kendini soktu. Bu cendereden kurtulmaksa, bencilliğin bittiği, adaletli paylaşımın başladığı yerle mümkün. Film bunları semboller ve metaforlarla oldukça çarpıcı anlatmış.

Fransız Yeni Dalga akımının ilk zamanlarından gelen keyifli bir kısa film. Teşekkürler admin.

Kaçıp kovalama sahneleri yuh artık dedirtiyor. Böyle bir senaryo ehil ellerde bambaşka ve unutulmaz bir Güney Kore filmine dönüşebilirdi.

Almodóvarın kendine özgü sinemasının dışında bir film. Bir çeşit Dr. Frankeştayn hikayesi, ancak sinema dili etkisiz. Mekan tasarımlarıyla, sanatsallık adına erotik bezemelerle bu etkisizliği kapatmaya çalışmış gibi. Gene de Antonio Banderas’ın varlığı yeter.

Sanki bir tv dizisinin ön filmi izlenimi uyandıran ancak oldukça başarılı ve heyecan dolu bir film. Uzaydan gelen böceklerin dünyayı istilasının yarattığı korku ve dehşet bir yana; markete sıkışmış bir avuç insanın kendi içlerindeki düşünsel ve inanca bağlı çatışmalarının dehşeti daha da vahim. Kibir ve egemen olma dürtüsü, dini de bir baskı aracı olarak kullanıp küçücük marketi kocaman dünyanın bugünkü resmine dönüştürüyor. Kullanılan dinsel söylemlerin, yıllardır egemen olanlardan duyduğumuz söylemlerden bir farkı yok. (Bu söylemi kullananı Fidel Castro’ya benzetme gerizekalılığı dışında).

Başyapıt… Martin Scorsese’nin “Taksi Şöförü” ve “Sıkı Dostlar” filmleriyle birlikte en iyi filmi olduğunu düşünüyorum. Robert de Niro “Bir Zamanlar Amerika”da neyse bu filmde de o; doruklarda dolaşıyor. Jo Pesci, filmde biraz daha yaşasaydı da biraz daha izleseydik dedirtiyor.

Serge Gainsbourg’un sıradışı hayatına, ona yakışır bir sıradışı yaklaşım.

Blues’un damarlarına kadar inmiş. Üstelik baya eğlenceli.

Sinemada “başarı” hikayelerine alışınca; başarısız Frances bizi şaşkına uğratıyor galiba!!! Ama diğer yandan karamsarlığını yitirmeyen, “ben ne bahtsızım, kadersizim” edebiyatı yapmayan, dostluğun ve en çaresiz dönemlerdeki sıcacık paylaşımların değerini bilen bir Frances bizi cezbediyor, gönlümüze giriyor, bize ayna oluyor.

Sadece İran sineması ve çevrildiği 90’lı yılların değil; sinema tarihinin önemli filmlerinden biri olduğunu söyleyebiliriz. Filmde hemen herkesin kendisini oynamasına karşın bir belgesel değil. Dolandırıcılıkla suçlanan adamın, bu davranışı sinema tutkusuyla yaptığını film boyunca ifade etmesine karşın tek başına sinema tutkusu filmi de değil. “Dolandırıcı” Sabzian’ın işsizlikten, parasızlıktan, itibar görme arzusundan ve tabi ki sinema sevdasından bu yola girmesi ve giderek kendisini bu role kaptırması; sadece mahkeme heyeti ve davacıları değil, biz izleyenleri de suç, ceza, adalet, merhamet, vicdan kavramlarının damarlarında dolaştırıyor, sadece izleyen olmanın ötesine geçiriyor. Filmin sonunda sahte ve gerçek yönetmenin buluşması ve motorsiklet yolculuğu unutulacak cinsten değil.

Britanya Film Enstitüsü tarafından 90’ların en iyi 50 filmi arasında gösterilmesi abartılı olsa da, ele aldığı milenyum kaosunu aktarmada başarılı bir film. Çekildiği yıldan sadece beş yıl sonraki hali yansıtıyor diye bilim kurgu olmaz elbette ancak gelecekte bir dünya halini vereyim derken, 2,5 saatlik filmi iyi polis-kötü polise hapsetmesi de bence filmi kült olmaktan çıkarıyor.

Modern dünyada işkenceyi ABD’liler geliştirdi, metodlaştırdı ve işbirliği içindeki devletlere yaydı. 12 Eylül’de CIA işkence yöntemleri ülkemizde uygulandı örneğin. Kendi pisliklerini kendi iç çelişkileri içinde kapamanın, örtbas etmenin en geçerli yöntemi, daha çok demokrat görünüp, sözümona özeleştiri içinde olup, bir de dünyaya demokrasi dersleri vermeleri herhalde. Film bunu güzel anlatıyor, ancak ABD’nin demokrasi ülkesi olduğu fikrini de beynimize zerk ediyor.

Kirlenmemiş ve kadim bir tarihten gelen köy, kabile yaşantısı, işin içine ABD’ye uyuşturucu ticareti girince törelerle harmanlanmış kültürel yaşamı alt-üst ediyor. Bizde de öyle değil mi? Aşiretler arası kan davalarının bir ucu ticari çıkarlara dayanmıyor mu? Sinema iyi ki var dedirten filmlerden.

“Cennet Sineması”ndan 10 yıl sonra gene “sıradan” bir efsanenin peşine düşmüş Tornatore. Biri, bir sinemanın makine dairesinden bizi sinemanın büyülü dünyasının içine soktu ve sinema pek çoğumuz için sansürlenen ne varsa, o oldu. Diğeri bir geminin içinden bizi müziğin büyülü dünyasına soktu ve müzik nota, söz ve bestenin ötesine geçti; her insanın, her kişiliğin, her hareketin ifadesine dönüştü.

Bazı filmler bittiğinde, izleyene karakter derinliğinin esas olduğu edebi bir romanı okumuş hissi verir. İster 80’lerin Fatih Pelle’si olsun, ister 2018’lerin Şanslı Per’i, Bille August filmlerinin pek çoğunda bu duygu hakim. Unutulmaz Filmler’e yakışan bir sinema eseri.

Zaman kavramını, gelip dayandığı aşk üzerinden ne güzel anlatmış. Üstelik eğlenceli bir film.